7 kwietnia w Kinie “Sokół” pasjonaci lokalnej historii mogli zobaczyć obraz pt. “Wybraniec bogów” wyprodukowany przez Instytut Pamięci Narodowej.
Dokument miał swoją pierwszą premierę w formule online w roku 2021 w trakcie trwania II Międzynarodowego Festiwalu Filmowego o Totalitaryzmach “Echa Katynia” organizowanego przez IPN. W Sokółce pokazany został w kontekście zbliżających się obchodów Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.
Widzowie po projekcji spotkali się z historykiem z Biura Badań Historycznych IPN w Białymstoku, Pawłem Niziołkiem oraz odtwórcą postaci Józefa Marcinkiewicza w części fabularyzowanej dokumentu, aktorem Sebastianem Słomińskim. Rozmowa dotyczyła tragizmu i charakteru, tytułowej postaci geniusza matematycznego Józefa Marcinkiewicza, wywodzącego się z miejscowości Cimoszka (Gmina Janów, pow. sokólski).
Kanwą dokumentu są wypowiedzi naukowców, badaczy spuścizny i biografii Marcinkiewicza, którzy napisali artykuły w książce “Józef Marcinkiewicz. Genialny Matematyk – Męczennik Katynia” (pod red. Janiny Marciak-Kozłowskiej i Emilii Jakimowicz), a także osoby spokrewnione lub związane z jego losami w inny sposób. Oprócz tego film podejmuje również próbę fabularyzacji biografii matematyka.
I właśnie swoim udziale w projekcie, pracy nad częścią inscenizowaną dokumentu opowiadał aktor młodego pokolenia Sebastian Słomiński. Okazało się, że jest to jego pierwsza główna rola filmowa. Artysta od 12 lat pracuje i mieszka w Warszawie. Zanim rozpoczął studia w stolicy, wychowywał się i uczył w Sokółce, był członkiem amatorskiego teatru “Coś” działającego przy Sokólskim Ośrodku Kultury. Aktor z dużą dozą ciepła wspominał swoje początki na sokólskiej scenie. Oprócz tego wskazał na nowy kontekst polityczny w jakim znalazł się film – dziś czyta się postać Marcinkiewicza, analizuje jego postępowanie w kontekście zagrożenia, aktualnej wojny rosyjsko-ukraińskiej
Przedmiotem dyskusji wieczoru był przede wszystkim dramatyczny wybór naukowca, polegający na dobrowolnym powrocie do kraju ze stypendium zagranicznego i udziale w wojnie obronnej 1939 roku, oraz nieskorzystanie z możliwości ucieczki z konwoju wiozącego go do obozu jenieckiego w głąb Rosji. Pojawił się głos publiczności buntujący się przeciwko takiej decyzji i takiemu pojmowaniu patriotyzmu.
Autor publikacji o rodzinie Marcinkiewiczów “Płacąc za wolność. Wojenne losy rodziny Marcinkiewiczów”, pan Paweł Nizołek przypomniał o “podwójnej śmierci” Józefa Marcinkiewicza, jako ofiary zbrodni katyńskiej. Jego nazwisko i dokonania dla matematyki polskiej podlegały do lat 90-tych cenzurze ze względów politycznych.
Warto wspomnieć, że wśród licznie zgromadzonej publiczności Dyskusyjnego Klubu Filmowego “Fantom” znaleźli się uczniowie szkoły, której Marcinkiewicz został patronem – Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Janowie, a także studenci Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Sokółce.
Prezentacji filmu towarzyszyło przypomnienie w holu kinowym archiwalnej wystawy Muzeum Ziemi Sokólskiej SOK dotyczącej naukowca, powstałej w roku 2019 w ramach projektu finansowanego ze środków Fundacji BGK.
Organizatorami wydarzenia byli Sokólski Ośrodek Kultury, IPN Oddział w Białymstoku, Uniwersytet Trzeciego Wieku w Sokółce.
Fot. W. Panow
